Obserwując polski rynek sztuki, można zauważyć, że zachodzą na nim znaczące przemiany. Pojawia się nowy rodzaj popytu i podaży, który jest generowany głównie przez projektantów, deweloperów oraz przedstawicieli klasy średniej. Ci nabywcy często traktują zakup dzieł sztuki jako dekoracyjne elementy, szukając alternatywy dla masowych reprodukcji dostępnych w sklepach takich jak Ikea.
Jednocześnie, w segmencie młodej sztuki, twórcami uznawanymi za artystów młodego pokolenia są zazwyczaj osoby poniżej 35 roku życia. Jednak ta definicja generuje trudności w jednoznacznym określeniu, czym tak naprawdę jest sztuka młodych artystów, ponieważ grupa ta jest bardzo zróżnicowana pod względem doświadczeń twórczych.
Ponadto, na aukcjach młodej sztuki często przyjmowane są prace artystów o przeciętnym talencie, co sprawia, że prace ciekawych i obiecujących twórców często giną wśród mniej wartościowych prac. To z kolei prowadzi do obsadzania młodych artystów w niewłaściwych kategoriach, co może zaszkodzić ich rozwojowi i karierze artystycznej.
Rola technologii w transformacji
Rynek sztuki przechodzi obecnie znaczącą transformację, napędzaną przez rosnącą popularność technologii cyfrowych. Przewiduje się, że wartość rynku sztuki online wzrośnie do 17,76 miliarda dolarów do 2030 roku. Prestiżowe domy aukcyjne, takie jak Christie’s, Sotheby’s i Phillips, inwestują w przestrzeń cyfrową, aby przyciągnąć młodszych kolekcjonerów, którzy coraz chętniej kupują NFT w sztuce i budują cyfrowe kolekcje. Wirtualne aukcje i galerie online stają się nieodłącznym elementem kolekcjonowania sztuki.
Cyfrowa rewolucja otwiera nowe horyzonty dla kreatywności i interakcji z dziełami sztuki. Artyści wykorzystują technologie w sprzedaży, takie jak mapping 3D, druk 3D, kodowanie generatywne czy sztuczna inteligencja, aby tworzyć innowacyjne formy artystyczne. Tradycyjne techniki, jak obrazy olejne czy rzeźby w kamieniu, stopniowo ustępują miejsca nowym, cyfrowym metodom wyrazu. Dla młodego pokolenia fotografia analogowa praktycznie nie istnieje, zostając wyparta przez technologie cyfrowe.
Transformacja rynku sztuki pod wpływem technologii stwarza zarówno nowe możliwości, jak i wyzwania dla artystów i kolekcjonerów. Cyfrowe narzędzia umożliwiają dogłębną analizę procesu twórczego, a także pozwalają na szybszą i bardziej efektywną dystrybucję oraz prezentację dzieł. Jednocześnie tradycyjne materiały i techniki ustępują miejsca nowoczesnym, cyfrowym metodom, wymagając od twórców i odbiorców sztuki nabycia nowych umiejętności.
Trendy w kolekcjonerstwie
Rynek sztuki przechodzi transformację, a kluczową rolę w tym procesie odgrywają młodzi, zamożni kolekcjonerzy, szczególnie z Azji. Według badań Art Basel & UBS, millenialsi i przedstawiciele pokolenia Z wydają coraz więcej na zakup dzieł sztuki. W pierwszej połowie 2023 roku mediana wydatków millenialsów wyniosła 56,000 zł, a generacji Z – 59,785 zł, co pokazuje, że ten segment rynku jest napędzany przez młodszych nabywców.
Azjatycki rynek sztuki, z Chinami, Hongkongiem i Singapurem na czele, stanowi istotną część globalnego rynku sztuki. Tamtejsi młodzi kolekcjonerzy często preferują sztukę współczesną, taką jak rzeźby, intrygujące instalacje, fascynującą fotografię i sztukę filmową. Natomiast przedstawiciele pokolenia Z skupiają się bardziej na sztuce cyfrowej i unikatowych drukach.
Rozwój platform aukcyjnych, takich jak Christie’s, Sotheby’s i Phillips, sprawia, że rynek sztuki globalnej staje się coraz bardziej dostępny dla prywatnych kolekcjonerów. Szacuje się, że do 2030 roku wartość rynku aukcji online może wzrosnąć do 17,76 miliardów dolarów, co odzwierciedla rosnącą popularność tego kanału wśród entuzjastów sztuki.
Przykłady cyfrowych aukcji
Rozwój technologii blockchain otwiera nowe możliwości dla rynku sztuki współczesnej. Platformy cyfrowe, takie jak ARTpower w Chinach, KUNSTmatrix w Singapurze czy easternauctions.com w Korei Południowej, umożliwiają młodym kolekcjonerom realizację ich pasji artystycznych. Sztuka cyfrowa w postaci NFT cieszy się coraz większą popularnością, czego dowodzi rekordowa transmisja online aukcji Christie’s w Hongkongu w 2023 roku, która zanotowała 60 milionów wyświetleń, przy 80% licytacji przeprowadzonych online.
Trend ten potwierdza, że chińscy młodzi kolekcjonerzy stanowią główny filar globalnego rynku sztuki. Platformy takie jak Artsy i Saatchi Art w Azji ułatwiają im dostęp do najnowszych trendów w aukcjach cyfrowych i sztuce współczesnej. Przyszłość rynku sztuki niewątpliwie tkwi w cyfrowej transformacji, z wykorzystaniem technologii blockchain.
Ewolucja rynku sztuki, napędzana przez rozwój technologii, otwiera nowe kanały dla kolekcjonerów i artystów. Cyfrowe aukcje pozwalają na dotarcie do szerszego grona odbiorców, a także na łatwiejszą wymianę dzieł na całym świecie. Choć ten sektor wciąż zmaga się z pewnymi wyzwaniami, jego dynamiczny wzrost wskazuje na obiecującą przyszłość dla entuzjastów sztuki współczesnej.
Wyzwania dla artystów i kupujących
W obliczu globalnego kryzysu, artyści działający w niepewnych warunkach prekaryjnych stają przed niewidzianymi dotąd wyzwaniami. Konieczna jest zatem redefinicja sposobu funkcjonowania podmiotów rynku sztuki, takich jak galerie i muzea. Priorytetem staje się odrodzenie sumiennej krytyki oraz odbudowanie więzi z odbiorcą sztuki.
Kluczową barierą dla rozwoju rynku sztuki w Polsce jest niewystarczająca alokacja środków finansowych. Brak inwestycji i edukacji w tej dziedzinie hamuje rozwój galerii oraz młodych, obiecujących artystów. Niezbędne jest przywrócenie równowagi między komercjalizacją a autentyczną wartością artystyczną dzieł, aby umożliwić twórcom znalezienie właściwych odbiorców dla swojej sztuki.
Wykorzystanie technologii blockchain oraz sztucznej inteligencji, przy zachowaniu integralności dzieł, może stanowić szansę na pobudzenie rynku sztuki współczesnej w globalnej perspektywie. Jednocześnie wyzwaniem pozostaje skuteczna integracja kultury, sztuki i biznesu, poprzez organizację wydarzeń budujących relacje między tymi sektorami.
